Seddülbahir Bölgesindeki Muharebeler

General Hamilton, Yarımada’nın güneyindeki Seddülbahir Bölgesi’ni ana çıkarma noktası olarak belirlemiş, bu bölgenin kilit noktası olan Alçıtepe’yi ele geçirdikten sonra Kilitbahir Platosu’na inerek Türk topçusunu arkadan vurmayı planlıyordu. Bu plana göre Seddülbahir Bölgesi’ne 3 piyade tümeni ve bir Hint tugayı ayrılmıştır. Buna göre, bölgeye ilk olarak 29. İngiliz Tümeni çıkacak, bir gün arayla Fransız Tümeni ve 1. İngiliz Kraliyet Deniz Tümeni çıkarılacaktı. Alçıtepe’yi ele geçirmek için planlanan bu harekata destek vermek amacıyla Kabatepe bölgesine de Anzac Kolordusu çıkarma yapacaktır.

Seddülbahir Bölgesi’ne yapılacak çıkarma planlarında bu bölgede 5 ayrı nokta tespit edilmiş, plana göre çıkarma birlikleri bu noktalara aynı anda çıkacaklardı. Belirlenen bu çıkarma noktaları: Morto Koyu (S Koyu), Ertuğrul Koyu (V Koyu), Tekke Koyu (W Koyu), İkiz Koy (X Koyu) ve Zığındere ağzı kuzeyindeki Sarıtepe altı bölgesidir (Pınariçi Koyu) (Y Plajı).


Tüm bu kuvvetlere karşılık, Anafartalar kesiminin haricinde bütün Yarımada’nın savunması 9. Türk Tümen’e aitti. Bu da yaklaşık 35km. uzunluğunda geniş bir bölgeyi kapsamaktaydı. Buna göre 9. Tümen’e ait 27. Alay Kabatepe-Arıburnu arasındaki bölgeyi, 26. Alay Çamtepe’den Kerevizdere’ye kadar uzanan Seddülbahir kıyı şeridini savunmakla görevlendirilmiş, 25. Alay da Sarafim Çiftliği’nde ihtiyat kuvveti olarak yerleştirilmiştir. 9. Tümen karargahı Eceabat’ta bulunmaktaydı. Başlangıçta Seddülbahir Bölgesi’nin savunması 25. Alay’a aitti. Bu durum 22 Nisan’da değiştirilmiş, 26. Alay 25. Alay ile yer değiştirilmiştir. Bu kararın alınmasında en büyük etkenlerden birisi de 26. Alay komutanı Binbaşı Kadri’ye yeteneği açısından daha çok güven duyulmasıdır. Böylece 26. Alay aldığı emirle 22 Nisan sabahı Sarafim Çiftliği’nden yola çıkarak Seddülbahir Bölgesi’ne gelmiş ve 25. Alay’dan bölgeyi teslim almıştır.

Çıkarma harekatının ağırlık noktasını oluşturan Seddülbahir Bölgesi’nde Tekke Koyu, Ertuğrul Koyu ve İkiz Koy’un savunması 26. Alay’ın 3. Taburu’na bırakılmıştır. Bu sahil hattı yaklaşık 6km.’lik bir alandır. Tabur komutanı Binbaşı Mahmut Sabri Bey, bulunduğu araziyi çok iyi değerlendirmiş ve 10. Bölüğü Ertuğrul sırtlarına, 12. Bölüğü Tekke Koyu ve İkiz Koy bölgesine, iki bölüklük kuvveti de ihtiyatta tutmuş, böylece Ertuğrul Koyu kuvvetli tutulmak suretiyle Yarımada’nın burun kısmı tıkanmıştır.

Tekke Koyu Çıkarması (W Plajı): Bir taburdan fazla İngiliz Kuvveti 25 Nisan günü saat 6:00’da kıyıya 400m. yaklaştı. Bu kıyıyı savunmakla sorumlu 12. Türk Bölüğü önce sessizliğini korudu. Çıkarma tekneleri karaya bindirir bindirmez Türk mevzilerinden kopan yoğun ateş sayesinde İngilizler çok büyük kayıplar vermiştir. Böylece kıyıya tutunamamışlar ve harekat durdurulmuştur. İleride alınacak düzenlerle yine bu çıkarma yenilenecek ve Tekke Koyu bir kez daha zorlanacaktır.

Ertuğrul Koyu Çıkarması (V Plajı): Bu koya yapılacak çıkarma iki ayrı düzende planlanmıştır. Bu bölgeye çıkacak İngiliz Kuvveti bir tugay kadardır. İlk hat, İrlanda Taburu Ertuğrul Koyu’nun batısına çıkacaktır. Diğer taraftan River Clyde kömür taşıma gemisine yerleştirilen ana kuvvetler Seddülbahir Kalesi’nin alt kısmında bulunan taşlık kısımda karaya oturtularak karaya çıkarılacaktır. Bu plan Truva Savaşı’nın bitmesine neden olan Truva Atı efsanesinden esinlenerek hazırlanmıştır. Böylece Ertuğrul Koyu’na aynı anda boşaltılacak 3 taburluk kuvvet Harapkale ve Gözcübaba Tepesi arasından ilerleyerek buradaki zayıf Türk direnişini kolayca kıracak, Seddülbahir savunması daha ilk saatlerde etkisiz hale getirilecekti.

Ertuğrul Koyu’na çıkacak İngiliz kuvveti 13 bölükten oluşmaktaydı. Ayrıca bir alay da ikinci kademede bekletiliyordu. Bu kuvvete karşılık burada sadece 10. Türk Bölğü bulunmaktaydı. Çıkarma filikaları ve River Clyde gemisi karaya yaklaşmaktaydı. Kıyıda bulunan Mehmetçik büyük sabır ve bilinçli davranarak karaya çıkmalarını beklemektedir. Filikalar karaya varır varmaz yoğun ateşle karşılaşan İrlanda Taburu çok fazla kayıp vermiştir. Sağ kalabilenler kumsal hattında bulunan küçük tümseklerin arkasına saklanarak canlarını kurtarmıştır. İrlanda Taburu böylece etkisiz hale getirilmiştir. Bu esnada River Clyde gemisinde bulunan iki taburdan fazla kuvvet, kalenin altında bulunan taşlık alanda karaya oturtulmuş ve yüzer bir iskeleye dönüştürülmeye çalışılan tekneler sayesinde karaya çıkmaya çalışmaktadır. 10. Türk Bölüğü buraya da yetişmiştir. Yoğun atış karşısında gemiden çıkanlar daha karaya ayak basamadan ölmeye başlamışlardır. Gemiden sarkıtılan rampa ve merdivenler, duba üstleri cesetlerle dolmuştu. Askerlerine moral vermek amacıyla ileri doğru atılan İngiliz subayları hayatlarını kaybetmişlerdir. Bu sebeple İngiliz kuvvetleri en fazla subay zayiatını bu koyda vermiştir. Mehmetçiğin bu koyda gösterdiği insan üstü gayretleri ve kahramanlıkları sayesinde yaklaşık 2500 kişilik İngiliz kuvveti %70’ini kaybetmiş, kum seti ve kale duvarları altında can kaygısıyla kıyıya sığınmış olanların sayısı yaklaşık 200 kadardı. 25 Nisan günü akşamüzeri İngiliz gözlem uçağı pilotu Samphson’un raporunda Ertuğrul Koyu’nun 50m. açığa kadar kandan kıpkırmızı olduğu ibaresi geçmektedir. Ölen subaylar arasında 3. Fransız Tugay Komutanı General Napier de bulunmaktadır. 26 Nisan sabahı donanmanın ağır bombardımanı altında karaya çıkan birliklerin yoğun ateşi karşısında bölgedeki Türk kuvvetleri geri çekilmiştir. Bu şekilde karaya tutunabilmişlerdir. Bu koydaki İngiliz kaybı yaklaşık 6000’dir.

İkiz Koy Çıkarması (X Plajı): İngilizler bu koya bir tabur çıkarmayı planlamışlardır. Amaç, İkiz Koy ve kuzeyindeki Sarıtepe çıkarmalarıyla Seddülbahir savunmasını kuşatmaktır. Bu koyda, Liman Von Sanders’in savunma anlayışı yüzünden sadece gözetleme postaları bulunmaktaydı. Buradaki gözetleme postaları 30-40 kat üstün İngiliz kuvvetini oyalamayı başarmıştır. İngilizler’in iki bölükten oluşan ikinci kademesinin de karaya ayak basması üzerine Zığınderesi’nde bulunan Türk bölüğünden bir takım bölgeye kaydırılmış ve İngiliz ilerlemesi durdurulmuştur. 26 Nisan sabahı İngiliz kuvvetlerinin ileri hattı Karacaoğlan Tepesi’ne saldırıya geçmiş ve Türk kuvvetinin arkasına düşmüştür. Bu durum da oldukça tehlike yaratmıştır. Bu tehlike karşısında 3. Tabur Komutanı Binbaşı Mahmut Sabri Bey, 9. Bölüğü buraya sevk etmiş ve İngiliz ilerlemesi durdurulmuştur. Tekke Koyu’ndaki savaşın kızışması üzerine 26. Alay, 7. Bölüğü destek amacıyla bu bölgeye sek etmiştir. Bu bölük yolda, önünde savunma kuvveti bulunmayan bir İngiliz birliğine karşı taaruza geçer. Akşama kadar süren mücadele sonucunda 7. Bölük ağır kayıplar vermesine rağmen İngilizler’i Karacaoğlan Tepesi’ndeki az sayıdaki kuvveti haricindeki tüm kuvvetini kıyıya hapis etmeyi başarmıştır.

Zığındere Ağzı Kuzeyi ve Sarıtepe Altı (Pınariçi Koyu) Çıkarması (Y Plajı): Bu bölgede tugay düzeyinde bir birlik çıkarılması planlanmıştır. Bu çıkarma, Seddülbahir Bölgesi’ni savunan Türk birliklerinin gerilerini hem tehdit edici durumuyla hem de burasının boş bırakılması nedeniyle gerçekten büyük bir tehlike oluşturmaktaydı. İngiliz tugayı saat 06:45’te hiçbir direnişle karşılaşmadan karaya çıkmıştır. İngiliz tugayı, vaat edilen takviyeyi beklemeye koyulması, ileri hareket için yeni bir emir beklemesi, güneydeki savaşların nasıl geliştiğini öğrenmemesi gibi nedenlerle çıktığı kıyıda hareketsiz kalmıştır. Bu durumda İngilizler büyük bir fırsatı kaçırmıştır. Eğer İngiliz kuvveti Alçıtepe doğrultusunda ilerleseydi önünde hiçbir savunma gücü bulmayacak ve böylelikle Alçıtepe’yi kolaylıkla ele geçirebilecekti. 26. Alay’ın elinde kalan son bölük de bu bölgeye sevk edilmiş, iki topçu bataryasına bu tugay hedef gösterilmiş, ayrıca 9. Tümen’e bildirilerek yardım istenmiştir. Böylece, 25. Alay 1. Tabur’un gelmesiyle bu tugay geri çekilmiştir.

Morto Koyu Çıkarması (S Plajı): Morto Koyu ve Eskihisarlık sırtları Seddülbahir savunmasının yan tarafına egemen olan ve Türk ihtiyatlarının kanatlara dağılmasını sağlayan yönüyle oldukça önemli bir noktaydı. Ayrıca burası ele geçirildiği zaman Boğaz topçusunun Rumeli kanadı baskı altında tutulabilecekti. Bu bölgeye bir İngiliz taburu çıkacaktı. Türk savunmasının buraya ayırabildiği kuvvet ise ağır silahları olmayan sadece bir takımdı. Bu takımın kuvvet çoğunluğu sırtın Morto Koyu’na bakan batı kesiminde bulunmaktaydı. Doğu kesimine sadece gözcüler yerleştirilmişti. Morto Koyu’nun merkez kesimleri 3. Tabur’dan ayrılan bir takım korumaktaydı.

Çıkarma harekatı 25 Nisan günü saat 04:30’da yoğun bombardıman ile başladı. Türk takımı yoğun bombardıman karşısında bir dakika bile tereddüt etmiyor ve top mermilerinin açtığı çukurlara girerek direnmeye devam ediyordu. Nihayet çıkarma filikaları denizde görülmeye başladı. Kıyıya yaklaştıklarında sıralardan biri doğuya, diğeri Morto Koyu’na bakan kıyılara yöneldi. İşte bu esnada Türk takımının bütün erleri yoğun bir atışa başladı. İngilizler daha karaya ayak basamadan ölmeye başladılar. Kumsala çıkıp sağ kalanlar dik yamaçların altına sığınarak hareketsiz kalmışlardır. Eski Hisarlık sırtlarına çıkan İngilizler buradaki 3 kişilik gözcü askerler karşısında kolayca burayı ele geçirerek Türk takımının arkasına sarkmaya başladı. Bu hareket karşısında takım komutanı takımını geri çekerek doğru bir karar vermiştir. Böylece zaman kazanarak 8. Bölüğün bölgeye yetişmesini sağlamıştır. Bu kuvvete Jandarma grubunun da katılımıyla İngiliz taburuna karşı taaruza geçilmiştir. Bu taaruz, donanmanın yoğun ateşiyle ancak durdurulabilmiştir.

Sonuçta, Seddülbahir çıkarmaları Çanakkale Cephesi’ndeki harekatın ağırlık merkezini oluşturmaktadır. 25 Nisan günü için ilk hedef Alçıtepe seçilmiş ve planlar buna göre hazırlanmıştır. Fakat Alçıtepe’yi 1 günde alabileceklerini düşünen İngilizler sert bir direnişle karşılaşmış ve çıkabildikleri kıyılara çakılıp kalmışlardır. Takviyeli 29. İngiliz Tümeni karşısında 5 ayrı noktada sadece 26. Alay’ın 3. Taburu ve 2. Taburu ile karşı konulmuştur. 25. Alay’ın bir taburu Sarıtepe altına çıkan İngiliz Tugayı’nı etkisiz kılmaya yetmiştir. 26 ve 27 Nisan tarihlerinde yapılan mücadeleler neticesinde İngilizler çok az bir derinlik elde edebilmişler ve kıyı başı anlamına gelen sağlam bir toprak parçasını ele geçirebilmişlerdir.

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ertuğrul Koyu Çıkarması

Helles Anıtı

Çanakkale Ayvacık Hakkında